Reč „Bosna“ se prvi put pominje u istoriji u 10. veku i to u spisu pod naslovom „O Srbima i zemlji u kojoj sada stanuju“. Tačnije, u 32. glavi spisa „O upravljanju državom“ („De administrando imperio“ ili pravi naslov „Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν“) romejskog cara Konstantina VII Porfirogenita, čiji je naslov „O Srbima i zemlji u kojoj sada stanuju“. Pisac tu navodi naseljena mesta u Srbiji i u njoj pominje Bosnu:
„U pokrštenoj Srbiji su naseljeni gradovi Destinik (Dostinika), Černavusk, Međurečje, Dresneik, Lesnik, Salines (Soli tj. Tuzla), i u oblasti Bosne Kotor i Desnik“.
Reč „Hercegovina“ nastala je u 15. veku, tačnije 1466. godine, kada je srpski velmoža Stefan Vukčić Kosača uzeo titulu „hercega od Svetog Save“, postavši tako prvi „herceg“ (srednjevekovna titula niža od kralja) i nazvavši svoju oblast Vojvodstvo (Hercegovina) Svetog Save po ličnosti mladog Rastka Nemanjića, koji je kratko upravljao današnjom Hercegovinom, pre nego što se zamonašio i postao Sveti Sava.
Ove dve geografske oblasti, u koje su ranije spadale istorijske oblasti Travunije, Paganije, Huma, Zahumlja, Dabra, Vrhbosne, Usore, Soli itd. su oblasti u kojima, po svim relevantnim istorijskim izvorima, živi isključivo srpski narod. One su bile delovi srpske srednjevekovne države i pre Nemanjića i za vreme Nemanjića, a imale su i srpsku vlastelu koja je formirala i druge državne tvorevine poput srpske Kraljevine Bosne, vlastelinstava Pavla Radenovića tj. Pavlovića, Sandalja Hranića itd.
I kada padaju pod tursko ropstvo, Kraljevina Bosna i srpska Despotovina (1463. godine) i Hercegovina Svetog Save (1482. godine), one zadržavaju srpsko stanovništvo i srpski karakter, uprkos snažnoj islamizaciji i režimu osmanske okupacije.
Od druge polovine 17. veka, Osmanska imperija se nalazi u opadanju i nikada više ne preduzima velike osvajačke pohode kao pre, već do kraja svog postojanja isključivo pokušava da zadrži ono što je do tog trenutka osvojeno.
Srpski ustanci, počev od Velikog banatskog ustanka 1594. godine, učešću Srba u Austro-turskim ratovima u 17. veku i dvema seobama Srba, borbama Srba u Crnoj Gori pod mitropolitima Petrović-Njegošima, Kočinom Krajinom 1788–1792 i konačno, Karađorđevim i Miloševim ustancima 1804–1817, srpski narod polako izvojeva svoju slobodu i obnavlja svoju državnost.
I već u 19. veku postaje jasno da je samo pitanje trenutka kada će se Osmanska imperija raspasti i koja evropska sila će uzeti posede koje su Turci Osmanlije osvajali. Tu se najviše ističu (1) Austrijska imperija, koja želi nove kolonije i prodor na istok ka Bagdadu, (2) Britanska imperija koja želi da od Turske napravi novu Indiju kao britansku koloniju i (3) Ruska imperija koja sanja oslobođenje Carigrada i obnovu pravoslavnog Romejskog carstva pod krunom Romanova.
Kao i obično, u takvim namerama velikih sila, srpski narod postaje veliki zalogaj. Srbi u Bosni i Hercegovini vide nezavisne srpske kneževine Srbiju i Crnu Goru i na svoju ruku 1875. godine u Nevesinju i okolini otpočinju ustanak protiv Turaka „Nevesinjsku pušku“, koja dovodi do lanca istorijskih događaja koji će dovesti do Prvog svetskog rata.
Posledica „Nevesinjske puške“ i srpskih ustanaka širom Hercegovine, Bosne, Raške, Povardarja i srpsko-turskih i crnogorsko-turskih ratova koji su vođeni protiv Osmanske imperije bio je Berlinski kongres iz 1878. godine, na kome su se skupile sve tadašnje velike evropske sile: Rusija, Nemačka, Austrougarska, Francuska, Velika Britanija, Italija i Turska, koji je pod predsedništvom Ota fon Bizmarka, odlučivala o sudbini Balkana.
Na Berlinskom kongresu, najveće sile su dozvolile da Austrougarska okupira Bosnu i Hercegovinu na 30 godina, koja je formalno ostala u sastavu Osmanske imperije. Time je za 30 godina zaustavljena Kraljevina Srbija u nastojanju da se srpski narod ujedini sa obe strane reke Drine, što je dovelo do ogromnog nezadovoljstva čitavog srpskog naroda.
Godine 1908. isticala je dogovorena tridesetogodišnja okupacija Bosne i Hercegovine od strane Austrougarske. I tako dolazimo do onog što se dogodilo na današnji dan 1908. godine, kada je austrougarski car Franc Jozef izdao proglas u kom je objavio konačnu aneksiju Bosne i Hercegovine.
Tog 5. oktobra 1908. godine je zapravo treblo da izbije Prvi svetski rat. Aktom aneksije, koja je izvedena bez prethodnog sporazuma sa velikim silama—koje su joj na Berlinskom kongresu 1878. godine dale mandat za tridesetogodišnju okupaciju Bosne i Hercegovine—Austrougarska je izvršila flagrantno kršenje međunarodnih ugovora i izazvala veliko nezadovoljstvo u Evropi, a naročito u Srbiji i Crnoj Gori.
Francuska i Britanija su izrazile veliko nezadovoljstvo zbog poteza Austrougarske ali nisu bile spremne zbog toga da uđu u rat. Ruska imperija je takođe bila nespremna za rat ali je od tog trenutka Rusima postalo jasno da će uskoro doći do sukoba sa Nemačkom i Austrougarskom zbog njihovih agresivnih akcija u pokušaju dobijanja teritorijalnih proširenja i osvajanja novih kolonija. Rusija se od tog trenutka ozbiljno sprema za rat.
Predstavnici pravoslavnih i muslimanskih narodnih organizacija anektirane BiH su u Budimpešti, 11. oktobra 1908. godine, javno izjavili da je austrougarska aneksija izvršena bez pitanja i protiv volje lokalnog stanovništva i uputili su posebnu delegaciju u evropske prestonice da tu izjavu stave do znanja svim velikim silama.
U Srbiji je austrougarska aneksija izazvala veliko nezadovoljstvo, jer je time sprečeno ujedinjenje srpskog naroda sa obe strane Drine. Masovni protesti su organizovani širom Srbije, na kojima su čak spaljivane zastave Austrougarske (u čemu se naročito isticao prestolonaslednik Đorđe Karađorđević koji je pravio niz diplomatskih skandala). Srbi su počeli stvaranje Narodne odbrane sa ciljem da se prikupljaju dobrovoljci za moguće oružane sukobe sa Austrougarskom. Usled anekcije, 24. februara 1909. godine formirana je i koncentraciona vlada pod predsedništvom Stojana Novakovića.
Austrougarska aneksija Bosne i Hercegovine, kao i Carinski rat protiv Srbije, bili su poslednji okidači pred Vidovdanski atentat u Sarajevu 1914. godine, kada je na granicu sa Kraljevinom Srbijom pristigao austrougarski nadvojvoda Franc Ferdinand, da nadgleda vojne vežbe napada na Srbiju.
Danas opet imamo nemačku okupaciju Bosne i Hercegovine u vidu kancelarije Visokog predstavnika i nastojanja zapadnih sila da spreče ujedinjenje srpskog naroda iz Republike Srpske sa Srbijom i Crnom Gorom. Istorija se ponavlja, a da li mi učimo sopstvene istorijske lekcije, to je pravo pitanje
