Na današnji dan, prije 31 godinu, u ranim jutarnjim satima su brojne, mješovite, hrvatsko-muslimanske snage napale položaje Nevesinjske brigade, Hercegovačkog korpusa Vojske Republike Srpske u velikoj operaciji koja je nosila naziv „Bura“.
U toj prvoj mitrovdanskoj ofanzivi neprijatelj je imao odnos 10:1 u artiljeriji, a u živoj sili 7:1. Devet brigada napadalo je jednu Nevesinjsku brigadu.
Nevesinjska brigada je oformljena nekoliko meseci ranije, nije bilo rezervnih položaja u dubini teritorije iz razloga što je bilo brojnih srpskih sela uz samu liniju fronta.
Mitrovdanska ofanziva 8. novembra 1992. godine bila je najveća bitka u prethodnom ratu, po broju vojnika, broju utrošene municije i granata, ali i po teritoriji koja je napadana.
Drugu mitrovdansku ofanzivu, koja je počela 11. novembra 1994. godine, izvele su jedinice Četvrtog korpusa Armije BiH, a napad je uspješno odbijen i trajao je jedan dan.
Tokom dvije mitrovdanske ofanzive poginula su ukupno 64 borca Nevesinjske brigade, dok je skoro 1.000 teže i lakše ranjeno, a znatno nadmoćnijem neprijatelju naneseni su ogromni gubici.
Za veličanstvenu pobjedu nad višestruko brojnijim neprijateljem Nevesinjska brigada je prva u Republici Srpskoj odlikovana Ordenom Nemanjića.
U prvoj mitrovdanskoj ofanzivi napad je planirao i predvodio hrvatski general Janko Bobetko. Napad je počeo u prvim jutarnjim časovima. Plan je bio, budući da je Mitrovdan slava koju slavi mnogo boraca iz područja Nevesinja i okolnih sela, da se srbima nanesu teški gubici zbog slabije borbene gotovosti, da se probije front, da se uzme grad Nevesinje i da se nastavi dalje ka Gacku, Bileći, Foči i da se dođe do granice tadašnje SRJ. Dugoročne prognoze su bile optimističke, jer se verovalo ako se front približi samim granicama SRJ, da će se po automatizmu „dići ustanci“ u Sandžaku i KiM.
Oko 4 200 srpskih boraca je držalo front u dužini od oko 100 km. Napale su ih snage koje su brojale približno 40 000 vojnika. Za 6 dana je ispaljeno preko 20 000 granata po položajima srpske vojske. Na iznenađenje nesretnih boraca koji su bili u prvim borbenim redovima, počeli su da pristižu kombiji i autobusi iz Nevesinja sa ljudima koji su bili na slavi kod svoje rodbine, kao i starci i žene. Ovaj neverovatan prizor je snimljen sa amaterskim kamerama, puštao se na RTS-u sada davne 1993. god.
Napad je uspešno odbijen posle nekoliko dana, nije izgubljen nijedan deo teritorije, srpska vojska je imala 42 mrtva i oko 350 ranjenih, dok su hrvatsko-muslimanske snage imale između 600-900 mrtvih i oko 2 400 ranjenih. (prema hrvatskim izvorima – 580 mrtvih i 1300 ranjenih)
Malo ko zna, a i slabo se navode uspesi srpske vojske uopšte, da je Mitrovdanska ofanziva 8. Novembra 1992. god. bila najveća bitka u prethodnom ratu, po broju vojnika, broju utrošene municije i granata, i po teritoriji koja je napadana.
Moral, svijest i jedinstvo Nevesinjaca i Hercegovaca presudili da se tokom mitrovdanskih borbi ne poklekne pred znatno nadmoćnijim neprijateljem.
Nakon te bitke, pa sve do kraja rata, nikada više hrvatsko-muslimanske snage nisu napale taj front istom ili približnom žestinom. Razlog tome je i početak hrvatsko-muslimanskog sukoba u dolini Neretve.
Od ustanka „Nevesinjska puška“ pa do poslednjeg rata, na tom području Hercegovine je uvek postojala tiha netrpeljivost među hrvatima, muslimanima i srbima. Srpski narod je bio rešen da sačuva svoje. Položaje koje je srpska vojska držala 1992. god. su i danas u Republici Srpskoj.
Slava palim borcima nevesinjske brigade. Pozdrav i zahvalnost svim srpskim borcima iz doline Neretve koji su bili na Podveležju, Ljubljenici i ostalim ratištima Hercegovine.
Aco Ćirković/ Aleksandar Mlađenović/
