Na području današnje opštine Kalinovik nalaze se mnogobrojni istorijski spomenici koji svjedoče o životu i kulturi raznih civilizacija koje su se smjenjivale na ovom prostoru. Iako je nedovoljno istražena istorija ovog područja, ima materijalnih nalazišta koja datiraju iz praistorijskog doba o postojanju naroda koji se smatraju starosjedioci Balkana. Iz tog perioda nađena su utvrđenja i naselja na lokalitetima: Kalinovik, Boženova glava, Jasen, Vrhovina, Hotovlje, Kutine, Dobro Polje, Koriljevo, Gradac, Jelašca, Šivolji, Jažići, Vlaholje i Gvozno.
Svjedočanstvo o dolasku Rimljana na ove prostore nalazimo u ostacima putne mreže koja je povezivala bosanska trgovačka i rudarska mjesta sa Humom, Dubrovnikom i primorjem. Trase rimskih puteva vidljive su u selima Jažići, Mosorovići i Bukvica. Ovi putevi bili su osigurani vojnim logorima, a drugih dokaza o razvijenoj privredi nema. Pretpostavlja se da je malobrojno stanovništvo živjelo od gajenja stoke.
U srednjem vijeku područje biva značajnije naseljeno, a glavna zanimanja su trgovina i stočarstvo.
Godine 1180. kao centar Župe Zagorje, prvi put se pominje srednjevjekovno naselje Kučevo. Da je u Kalinoviku, ali i u njegovoj okolini, postojao buran srednjovjekovni život potvrđuju veliki broj stećaka (do danas pronađeno i evidentirano 1793). Zagorje se u srednjem vijeku rasprostiralo od Dobrog Polja do gornjeg toka rijeke Neretve, do stare Župe Viševe sa gradom Velentinom. Ova Župa je pripadala Bosni, što potvrđuje postojanje carinarnice vojvode Sandalja Hranića Kosače iz 1406. godine.
Padom Hercegovine pod tursku vlast nahija Zagor spada u livru Hercegovinu 1469. g. mijenjaju se etničke prilike, nastaju velika migraciona kretanja: dolaze spahije i kmetovi iz drugih područja ( Čengići – Mala Azija…), a na silu se odvodi domaće stanovništvo u druge krajeve, a dio stanovništva prima islam. Nastaje težak život za pravoslavno stanovništvo. Nameti u vidu poreza, kuluka, bespravnost i nesigurnost podsticalo je stanovništvo na otpor u vidu stalne hajdučije. Tako je bilo sve do 1875. godine kada je nezadovoljstvo kulminiralo u vidu opštenarodnog ustanka poznatog kao Nevesinjska puška. Ustanički pokret zahvatio je i ove prostore, stanovništvo se oslobađa turske tiranije, ali ne dugo jer već 1878. godine došlo je do okupacije od strane Austrougarske.
Period Austrougarske vladavine je prava protivmjera turskoj vladavini. Iako zanačajno bolja i uređenija vlast i ona je izazivala nezadovoljstvo kod pravoslavnog i muslimanskog stanovništva. Vojni zakon donesen 1881. godine bio je povod za ustanak u januaru 1882. godine. Ustanak je počeo u Ulogu a ustaničke vođe su bili i prvaci srpskog i muslimanskog stanovništva: Pero Tunguz, Stojan Kovačević, Salko Forta, Omer Šačić… Ustanak se proširio i na susjedna područja: Nevesinje, Gacko, Konjic, Foču i Trnovo. Bez programa i veće podrške brzo je ugušen ali je dugo tinjao. Arhaično i buntovno stanovništvo Austrougarska vlast je držala pod kontrolom prisustvom znatnog broja žandarmerije i vojske i čestim manevrima . Za te namjene izgrađene su vojne kasarne i putna mreža koja ih je povezivala. Putna mreža izgrađena u tom periodu i danas je osnov saobraćajne infrastrukture opštine. U tom periodu Kalinovik postaje značajnije naselje i administrativni centar područja.
Period Prvog svjetskog rata odrazio se najviše u pogledu mobilisanja vojnosposobnih muškaraca u vojsku žute monarhije, a jedan značajan dio kao dobrovoljci borio se na strani srpske vojske.
Period između dva svjetska rata Kalinovik je obilježio sa uspostavljanjem jakog vojničkog garnizona. Privreda nije razvijena, a glavne djelatnosti su gajenje stoke i eksploatacija šume.
U Drugom svjetskom ratu slijede ponovna razaranja, pljačke, paljevine, pokolji,masivna stradanja. Na području su prisutne razne formacije četničkih, partizanskih i ustaških jedinica kao italijanskih i njemačkih. Na ovim prostorima posebno su jak odraz imale IV i V ofanziva koje su se odvijale i dijelom na teritoriji opštine Kalinovik.
Autor: Radovan
