Naš Sveti Vasilije Ostroški je (uz Grka Svetog Nektarija Eginskog) najveći i najpopularniji čudotvorac u Pravoslavlju danas. Reke ljudi koji svakodnevno dolaze pod Ostrog na poklonjenje, molitvu i blagoslov svetitelja govore dovoljno o tome, kao i o nebrojenim čudima i iscelenjima koja se dešavaju na tom mestu.
Međutim, šta znamo o Svetom Vasiliju Ostroškom kao istorijskoj ličnosti?
Znamo da je rodom iz svetosavske Hercegovine, da je rođen 28. decembra 1610. godine u selu Mrkonjići, Popovo polje, nadomak grada Trebinja. Dolazi iz znamenite porodice Jovanovića iz Popova polja. Otac mu se zvao Petar Jovanović, a majka Ana-Anastasija (devojačko prezime Đurica).
Sveti Vasilije je na krštenju dobio ime Stojan. U strahu od danka u krvi i otimačine srpskih dečaka, roditelji su Stojana već u dvanaestoj godini poslali u skroviti manastir Zavalu, u kojem je tada igumanovao njegov stric tj. brat njegovog oca Petra, iguman Serafim. U manastiru Zavali se mladi Stojan Jovanović učio crkvenoj pismenosti.
Posle nekoliko godina, Stojan prelazi u trebinjski manastir Tvrdoš, gde nakon pohađanja manastirske škole prima monaški postrig sa imenom Vasilije i sveštenički čin, postavši paroh popovopoljski.
Već tu vidimo da monah Vasilije se izdvaja u službi svom narodu i da daje sve od sebe kako bi sačuvao pravoslavlje na tom bedemu srpstva.
Naš narod u Hercegovini Svetog Save bio je pod strašnim unijatskim pritiscima Rimokatoličke crkve iz obližnjeg Dubrovnika i Venecije kako bi promenili veru, a sa druge strane pritisnut turskim zulumom i samovoljom koji takođe sprovode islamizaciju u najvećem talasu islamizacije tokom 17. veka.
Mladi Vasilije je svim silama pokušavao da sačuva svoju pastvu i svoj narod pritisnut pokatoličavanjem i islamizacijom.
Kao mladi arhimandrit, monah Vasilije stiže u Pećku patrijaršiju i, po blagoslovu patrijarha srpskog Pajsija Janjevca, odlazi u hodočašće najpre na Svetu Goru, a zatim u Vlašku i današnju Ukrajinu tj. u Kijevsko-pečersku lavru.
Sa tog putešestvija monah Vasilije se vraća sa darovima tamošnjih pravoslavnih ruskih i vlaških vladara stradalnom srpskom narodu u Hercegovini Svetog Save.
Godine 1638. arhimandrit Vasilije je, odlukom Svetog Sabora SPC u Peći, rukopoložen za mitropolita hercegovačkog, sa obnovljenom svetosavskom titulom, mitropolit Zahumski.
Kao jedan od najuglednijih Hercegovaca u to vreme, knez Luka Vladislavić (otac čuvenog Save Vladislavića) je pratio mitropolita Vasilije na put u Peć kada je hirotonisan.
Život zahumskog mitropolita Vasilija je bio u stalnoj opasnosti od Turaka.
Takođe je bio proganjan i klevetan i od militantnih rimokatoličkih misionara i prelata, koji su od Turaka tražili i potplaćivali ih da ga uklone.
Čak kada se u Trebinju pojavio lažni episkop i rimokatolički unijata Savatije 1641. godine, mitropolit Vasilije je prognan. Izlagan je bahatostima pojedinih plemenskih knezova i neposlušnih uskočkih četovođa.
Ipak, gde god je bio neophodan kao pastir i vladika svom narodu, Sveti Vasilije je dolazio. Neprestano je putovao od Mostara, Trebinja, Bileće i Herceg Novog do Pljevalja, Morače, Onogošta, Pješivaca i Bjelopavlića.
Kao arhijerej živeo je u manastiru Tvrdoš i odatle utvrđivao u pravoslavlju svoje vernike, čuvajući ih od turskih svireposti i latinskog lukavstva.
U jednom trenutku je odbio ponudu da postane patrijarh srpski u Peći jer je želeo da se posveti podvigu i molitvi.
Kada su Turci razorili Tvrdoš, pošao je na Svetu goru, ali ga je narod u Bjelopavlićima zaustavio uz obećanje da će mu svako davati po mericu pšenice za izdržavanje.
Vladika Vasilije je ostao i najpre se podvizavao u jednoj pećini u Pješivcima, a kasnije prelazi u ostrošku pećinu.
Manastir Ostrog je mesto gde je nastavio svoj strogi podvižnički život. Poslednjih 15 godina svog života proveo je u pećinskoj isposnici u Gornjem Ostrogu.
Umro je 1671. godine. Njegove mošti i njegov grob čuvaju se u manastiru u Ostrogu do današnjeg dana. Ostatak priče o Svetom Vasiliju Ostroškom Čudotvorcu svaki Srbin zna.
Slava mu i milost!
