Tokom juna 1993. godine na zapadnom dijelu Goražda dolazi do sukoba između jedinica 6. korpusa ARBiH i Hercegovačkog korpusa VRS. Vojnu incijativu su preduzele muslimanske snage, pokušavajući da prošire koridor između centralne Bosne i najveće enklave u Podrinju – Goražde, pravcem Trnovo-Jabuka-Goražde.
Najozbiljniji napad je izvršila 81.brdska brigada (Udarna grupa “Igman“) u pravcu sela Dobro Polje južno od Trnova, kojeg je branila 18. Hercegovačka laka brigada VRS a potom se borba prenjela istočno u oblasti važnog čvora ARBiH oko sela Jabuka, gdje su Srbi uzvratili napad, međutim ni jedna ni druga strana nije imala uspjeha.
Muslimanski napadi su imali za cilj proširenje i jačanje koridora sa Goraždom, međutim ti napadi su služili kao preduslov srpskoj komandi za pripremanje i razmatranje velike ofanzive – “Lukavac 93“.
Plan operacije je imao veliku važnost za Republiku Srpsku. Prvi cilj je bio uspostavljanje direktne i slobodne komunikacije između srpske Hercegovine i ostatka zemlje. Zbog enklave Goražda i muslimanskog koridora Trnovo-Jabuka, VRS održava komunikaciju sa Hercegovinom uskim koridorom duž granice SR Jugoslavije preko Foče, Čajniča i Višegrada. Drugi cilj operacije je bila eliminacija koridora Goražda sa centralnom Bosnom kojeg muslimani drže u teškom položaju, Goražde bi se potom našlo u potpunom okruženju a oslobađanjem Igmana bi ista situacija visila i nad Sarajevom.
 |
| Karta operacije “Lukavac 93“ |
1. Ilidžanska pješadijska brigada
1. Igmanska pješadijska brigada
te 11. i 18. Hercegovačka laka brigada.
U drugoj polovini juna 1993. Glavni štab VRS angažuje 65. zaštitni puk sjeverno od Trnova i 1. Gardijsku motorizovanu brigadu na južnom dijelu grada. Tako je ukupan broj srpskih vojnika uključenih u operaciju “Lukavac 93“ iznosi 10.000.
Snage ARBiH koje obezbjeđuju koridor i Igman, sačinjavaju Operativnu grupu “Igman“ sa četiri brigade: 8., 9., 81. i 82. brdska brigada sa 8.500. vojnika te još 1.500 muslimanskih vojnika iz 43. i 49. brdske brigade (6.korpus) koji se nalaze na položajima zapadno od Kalinovika.
2. i 3. jula 1993. dio taktičke grupe “Kalinovik“ (Hercegovački korpus VRS) na čelu sa 1. Gardijskom motorizovanom brigadom, pokreće ofanzivu na planinskom prevoju Rogoja, lijevo krilo napada pokriva 18. Hercegovačka brigada a desno dio TG “Foča“. U isto vrijeme Sarajevsko-Romanijski korpus VRS podržava napad sa sjevera. General Mladić lično vodi prve borbene grupe te nadgleda područje helikopterom “Gazela“.
U prvim borbenim danima 1. Gardijska mt.br. VRS napreduje 7km prema Trnovu te u roku 8 dana slama odbranu i oslobađa Trnovo 11. jula 1993. U teškim borbama srpski borci nanose teške gubitke 81. brdskoj br. ARBiH te ostatke brigade protjeruju sa Rogoja i Trnova.
Napad se ne zaustavlja te srpske snage nakon oslobađanja Trnova nastavljaju prema zapadu u pravcu Bjelašnice i Igmana. Takođe 65. zaštitni puk i 2. Sarajevska brigada potiskuju 8. brdsku br. te napreduju uz Igman. Istovremeno 1. Igmanska brigada VRS preduzima napade u cilju podrške ostalim brigadama, te napreduje sa sjeverozapadnih padina Igmana.
Do 20. jula Vojska Republike Srpske je napredovala još 10km zapadno i zaustavila se na jugoistočnom podnožju planina Igmana i Bjelašnice po odluci komande, radi odmora pred završnu fazu. Muslimani su počeli da konsoliduju odbranu.
Dva dana nakon oslobađanja Trnova, na istočnom dijelu goraždanske enklave, bataljon 65. zaštitnog puka i 11. Hercegovačka brigada istovremeno preduzimaju napad na selo Jabuku sa sjevera i juga. Poslje brzog pada utvrđenog sela, srpske snaga kreću istočno prema enklavi, dok muslimanske snage u haotičnom stanju se povlače prema Goraždu. Nova linija fronta je uspostavljena na rijeci Osanici.
Glavni dio operacije “Lukavac 93“ je uspješno završen za VRS. Ali postoji još jedan primamljiv cilj – da se zauzmu vrhovi planina Igmana i Bjelašnice i postigne potpuni obruč oko Sarajeva.
 |
| Bjelašnica 8. avgust 1993. |
31. jula jedinice 65. zaštitnog puka i 1. Gardijska brigada VRS iznenada napadaju polažaje 81. i 82. brdske brigade ARBiH, već uzdrmane predhodnim porazima i istog dana osvajaju najveći vrh Bjelašnice istoga naziva (2067m) sa repetitorom. Ovaj napad je imao aktivnu podršku helikoptera “Gazela“.
1. Igmanska brigada sa prostora Hadžića, napreduje uz Igman i spaja se sa glavnima VRS.
Tokom četiri dana VRS je očistila teren Igmana u rejonu Velikog i Malog Polja, gdje se nalazi kompleks objekata i skijaških staza iz doba Olimpijskih igara (Sarajevo 1984).
Ovom akcijom VRS je oslobodila Igman i Sarajevo se našlo u potpunom okruženju srpskih trupa.
Nakon brzog srpskog prodora na Igman, komanda ARBiH užurbano angažuje najbolje jedinice iz sastava 1. korpusa ARBiH te ih transportuje kroz tunel ispod aerodroma u Sarajevu, na istočne padine Igmana. Iz sastava 3. korpusa ARBiH na zapadne padine planine pod hitno su raspoređene elitne jedinice: 7. muslimanska i 17. krajiška brigada. Do 5-6. avgusta neprijateljska vojska je bila spremna da nastavi borbu i da pokuša da vrati neke položaje, ali intervencija “svjetske zajednice“ je promjenila tok događaja.
Tokom napada na VRS u širem reonu Trnova, UN i zapadna diplomatija skoro nije reagovala na događaje, međutim kada su Srbi došli na Bjelašnicu i Igman a sudbina glavnog grada Bosne visila u zraku, međunarodna diplomatija se pretvorila u “mravinjak“.
 |
| VRS na Igmanu 11. avgust 1993. |
Predsjednik Republike Srpske dr. Radovan Karadžić bio je tih dana na beskrajnim mirovnim pregovorima o Bosni, koja je održana u Ženevi. Zapadne diplomate su počele da vrše pritisak na njega, preteći da u koliko srpske snage ne napuste prostore Bjelašnice i Igmana će usljediti NATO bombardovanje.
5. avgusta Karadžić pristaje na povlačenje srpkih trupa na položaje iz 30. jula ali uz kontra uslov da bi srpske snage zamjenili mirovnjaci.
Tokom naredne nedjelje, francuski “plavi šljemovi“ stigli su na Igman i Bjelašnicu i posmatrali povlačenje VRS.
6-7. avgusta Srbi su najavili povlačenje svojih trupa ali ubrzo je povlačenje obustavljeno zbog opasnosti da muslimanska vojska iskoristi priliku i napadne VRS.
9. avgusta NATO je pristao na program vazdušnih napada na ciljeve VRS u slučaju njihovog daljeg boravka na Igmanu. VRS se povukla sa Igmana i Bjelašnice tek 15-19. avgusta.
Uprkos međunarodnim skandalom i prisilnim odlaskom VRS sa Igmana i Bjelašnice, vojna operacija “Lukavac 93“ se završila potpunom pobjedom Vojske Republik Srpske. Oni su osvojili veoma važne pozicije, koje će uveliko olakšati odbranu Republike Srpske, koja će se pokazati u kampanjama 1994. i 1995. godine.
