Srpska vojska u borbama oko Han Pijeska

0
742

Nakon bitke na Ceru i pobjede srpske vojske usledio je niz pokušaja Austro-Ugarske da prodre u Srbiju, što je poznato kao bitka na Drini. Posle zaustavljanja austrougarskog prodora, saveznici Srbije, a naročito Rusija, zahtjevali su da srpska vojska produži ofanzivu i onemogući austrijskoj vojsci da dio trupa prebaci na ruski front. Srpsko-crnogorska ofanziva u Bosni započeta je 26. avgusta 1914. prodorom sandžačke vojske u pravcu Kalinovika i Sarajeva, dok je Užička vojska dobila zadatak da prodre preko Han Pijeska ka Vlasenici.

„Užička vojska“ je bila pod komandom generala Miloša Božanovića, koji je komandovao ofanzivom u istočnoj Bosni. Užičku vojsku sačinjvali su:  Šumadijska divizija II poziva (10, 11. i 12. puk II poziva, ojačan 4. pukom I poziva, svega 16 bataljona, tri konjička eskadrona, i 6 brdskih baterija, pod komandom pukovnika Dragutina Milutinovića), Užička brigada (4. puk I i 4. puk III poziva, svega 8 bataljona sa tri poljske baterije, pod komandom pukovnika Ivana Pavlovića) i Limski odred (4. i 5. kadrovski puk i jedan bataljon III poziva, svega 6 bataljona i jedna brdska baterija, pod komandom potpukovnika Jevrema Mihailovića). Sem toga, komandantu Užičke vojske bili su pridati i Zlatiborski (750 ljudi pod komandom majora Koste Todorovića) i Gornjački (750 ljudi pod komandom majora Velimira Vemića) četnički odred za dejstva u pozadini neprijatelja i eventualno podizanje ustanka u istočnoj Bosni. Ustanak nije podignut jer je Austrougarska većinu srpske mladeži sa ovog područja regrutovala u svoju vojsku i slala na front u Italiju. Sa Austrougarske strane nalazila se peta i šesta armija kojim su komandovali Liborijus fon Frank i Oskar Poćorek.

Srpska vrhovna komanda željela je da izbije na liniju Han Pijesak – Žljebovi – Podromanija i na šumsku željezničku prugu Han Pijesak – Olovo. Užička vojska je prešla Drinu kod Višegrada i nastupala preko Ustiprače, Rogatice i Devetaka ka Han Pijesku. Predhodnica srpske vojske 26. septembra stiže ispred Han Pijeska, gdje se utvrdila, austrijski 1. lendšturmski bataljon i tri dopunske čete pod komandom pukovnika Hvosetka. Posle borbe, koja je trajala do noći, austrijske snage su se povukle ka Vlasenici. Sledećeg dana Šumadijska divizija II poziva preduzela je energično nastupanje sa fronta: Kute – Čapori – Mrkalji – Kusače preko Han Pijeska na front planina Javor – Kraljeva gora. Tog dana divizija je zauzela liniju: Visočnik – Mekote – Mironja. Na frontu prema Vlasenici, 28. septembra, razvila se ogorčena borba. Austrijske snage držale su Kraljevu goru gdje je vođena žestoka borba. Šumadijska divizija II poziva uspjela je da do noći ovlada položajima:  Igrište – Ploča – Mažijevica – Vran kamen. Tog dana Limski odred dopro je preko Babina i Rubinića, do Bijele stijene i Karajišića prema Olovu.

Zabrinut ovom akcijom srpske vojske Oskar Poćorek je 29. septembra 1914. naredio protiv napad u pravcu Igrišta. Tog dana komadant 10. puka šumadijske divizije II poziva u 10.50 izvještava da je situacija kritična i da neće moći da održi liniju. Naređeno mu je da položaj drži po svaku cijenu. U 13 časova komadant 10. puka izvještava da je izvršio ispad na austrijsku vojsku i da je odbacio ka Vlasenici i tom prilikom nađeno je oko 500 leševa neprijateljskih vojnika.  Poćorek je nakon toga ponovo naredio jedan napad iz pravca sela Drapnići na položaje srpske vojske na Visočniku, a drugi iz pravca Nevačke na položaje srpske vojske u Malom polju i Igrištima. Borbe su trajale od 4. do 25. oktobra 1914. Srpska vojska se 5. oktobra 1914. usled kiše i magle i žestokog napada austrijske vojske povukla sa linije Ploča – Igrišta na liniju Visočnik – Han Pijesak – Kraljeva gora.   Kako je austrijska ofanziva dalje napredovala srpska vojska se povukla na liniju Kopito – Devetak – Babljak, a  nakon čega se srpska vojska usled austrijskog pritiska povukla preko Drine.

U borbama oko Han Pijeska poginulo je je oko 1 500 srpskih vojnika. Na Igrištima oko 300, Ružinoj vodi 200 i na Vran kamenu oko 1000.

Izvor: Zvanična prezentacija opštine Han Pijesak