Crkva Uspenja presvete Bogorodice izgrađena je 1909. godine, a zidana je od opeke i kamena. Objekat je skromnih dimenzija i na njemu su uočljive odlike i uticaj srpsko-vizantijskog stila gradnje crkvenih objekata. Izgradnjom crkve počinje i razvoj opštine Pale, čime je objekat postavio neke od osnovnih smjernica za razvoj urbane matrice opštine. Inicijativa i zasluge za izgradnju crkve pripadaju prvom paljanskom svešteniku Đorđu Grabežu i tadašnjem crkvenoškolskom odboru. Pripreme za izgradnju počele su još 1904. godine kada se počeo nabavljati građevinski materijal i prikupljati dobrovoljni novčani prilozi. Osveštanje temelja je obavljeno 12. jula 1908. godine na hrišćanski praznik Sveti apostoli Petar i Pavle – Petrovdan. Osveštanju temelja prisustvovalo je oko 1000 ljudi, a i danas se tradicionalno održava sabor na taj dan. I pored velikih materijalnih teškoća koje su postojale prilikom izgradnje crkve, radovi su uspješno završeni. Crkva u Palama osveštana je 1909. godine na pravoslavni praznik Usjekovanje glave Svetog Jovana Krstitelja. Na taj dan se takođe svake godine održava sabor na Palama. Za vrijeme Prvog svjetskog rata austrougarski vojnici su u crkvi zatvarali konje, a crkveno zvono je skinuto i odnešeno u topionicu. U crkvenoj porti je podignut spomenik za 72 žrtve austrougarskog terora. Na postament spomenika je postavljen kamen sa groba kralja Petra I Oslobodioca. Mjesto je vidljivo označeno, a kamen uklesan u mermernu ploču, tako da su na simboličan način sjedinjene kosti onih koji su svoje živote žrtvovali za Kralja i Otadžbinu. I u Drugom svjetskom ratu crkva je pretrpjela oštećenja. Crkvena arhiva je u potunosti spaljena i uništena, kao i matične knjige, crkvene stvari, bogoslužbene knjige i inventar hrama. Porušen je spomenik žrtvama iz Prvog svjetskog rata, a dom žrtava pretvoren u ustašku komandu. Ipak, Crkva Uspenja Presvete Bogorodice je opstala uprkos svim nedaćama, a i danas je centralno mjesto okupljanja Paljana.
Izvor: Turistička organizacija Pale
